Mieszkanie dziś to luksus, a ono musi być czymś zwyczajnym, normalnie dostępnym dla każdego, kto uczciwie pracuje i tak też żyje. Na rynku są wolne mieszkania, ale tylko te, które są towarem handlowym. Nie ma tanich lokali – o komunalnych i czynszowych już nie wspomnę. Kogo stać, by pokryć całkowity koszt lokalu? Jak obliczyliśmy, może sobie na to pozwolić ok. 10% polskich rodzin, a reszta? Aż 80% społeczeństwa tylko czasami osiąga zdolność kredytową, pozostałe 10% nie będzie miało jej nigdy, ok. 62% Polaków żyje z minimalnymi płacami. Wiele tysięcy rodzin żyje w lokalach o bardzo niskim standardzie, często na przysłowiowej kupie, czyli dzieląc go z rodziną czy przyjaciółmi. Obecnie ok. 2 mln rodzin nie ma swojego mieszkania. A to też przekłada się na ilość zawieranych małżeństw, na przyrost naturalny. Pośrednio na wydajność pracy. Można też powiedzieć, że na rozwój gospodarczy, bo nowe mieszkanie to różnego rodzaju zakupy materiałów wykończeniowych, wyposażanie, zatrudnianie ekip, transport itd., czyli nakręcanie gospodarki.
Ale przecież nigdy własne mieszkanie nie było dobrem ogólnie dostępnym.
– Tak, ale były inne formy mieszkalnictwa dla biedniejszych, np. sławne czworaki, sklecone z drewna chałupy czy też mieszkania robotnicze. Faktem jest, że kiedyś w jednej izbie mieszkało nawet kilka rodzin. Ale przecież dziś mamy XXI wiek, czas światowej integracji. Nie możemy żądać, by ludzie gnieździli się w takich warunkach! To wstyd, że w centrum Europy na bruk wyrzuca się uczciwie pracujących ludzi tylko dlatego, że są niedostatecznie zamożni, by comiesięcznie płacić ogromne ilości pieniędzy za kilkadziesiąt metrów kwadratowych mieszkania. Bardzo dobrze, że ludzie odzyskują swoją własność, czyli kamienice czy wille. Ale dlaczego nie robi się nic lub robi za mało, by dotychczasowym lokatorom tych domów, często mieszkających tam kilkadziesiąt lat, zapewnić godne inne mieszkania?
Jak zmienić tę sytuację?
– I dotykamy najważniejszego problemu, tj. działania i pracy nad zmianą tej sytuacji. Jest to zadanie dla nas wszystkich, każdego, kto w jakiś sposób zajmuje się mieszkalnictwem. Przede wszystkim dla samorządów. One mają, zgodnie z Ustawą o samorządzie gminnym z 8 marca 1991 r., obowiązek zapewnienia ludziom mieszkań poprzez gminne budownictwo mieszkaniowe. Także Unia Europejska w ogłoszonej w 2000 r. „Karcie Praw Podstawowych UE” zapewniła, że jednym z jej priorytetów jest zapewnienie godnej egzystencji wszystkim osobom, które nie mają dostatecznej ilości własnych środków finansowych. Ale pamiętajmy, że na zachodzie Europy, w krajach „starej” Unii, polityka mieszkaniowa od wielu lat jest elementem polityki gospodarczej i społecznej. Tam mieszkanie nie jest tylko towarem, ale też dobrem społecznym. Tam, poza komercją przeznaczoną dla bogatych, postawiono na budownictwo społeczne, w tym, w znacznej mierze i w różnej formie, na czynszowe. Inwestycje austriackie są wspierane przez państwo w 80%, a w Danii, Niemczech czy Holandii postawiono na TBS-y. Stworzono tam różne systemy finansowego wsparcia, np. kasy mieszkaniowe, za pomocą spółek czy też zwykłe państwowe. A u nas ciągle nic. Nie mamy prawdziwej polityki mieszkaniowej, od planów zagospodarowania przestrzennego poczynając, na złym prawie inwestycyjnym i masowym lekceważeniu problemu przez samorządy kończąc. To wreszcie trzeba zmienić, trzeba wziąć się do pracy. Dla mnie jest to problem naszej cywilizacyjnej etyki. I dlatego powstała fundacja, by coś zaproponować. Jeżeli dzięki naszym inicjatywom załatwimy promil problemu, to i tak będę zadowolony.
ANDRZEJ KAZIMIERSKI
Cały wywiad w numerze 3/2013 Eurogospodarki.
